Peywendî
Bikaranîna mecbûrî tevî encamên neyînî nîşana tiryakê ye. Ew tê wê wateyê ku dema ku addiction dibe sedema windakirina kar, têkiliyên wêranbûyî, tevliheviya darayî, hest bi depresiyonê û ji kontrolê, em hîn jî di jiyana xwe de pêşî li reftara an maddeya xweya tiryakkêş digirin.
Dîroka kurteya kevneşopî ya dermankirinê ji hêla Sosyalîstiya Xweseriya Dewleta Amerîkayê ve hatî rast e:
Têkiliya yekem, nexweşiya kevneşopî ya mêjî, motivation, bîranîn û têkildarî têkildarî ye. Di nav van rêwîtiyê de nehêleya taybetmendiyên biyolojîk, psîkolojîk, sosyal û ruhanî yên taybetmendiyê dike. Ev yek di rewşek pisporî de rûbirû û / yan alîkariyê bi karanîna karûbarê din û tevgerên din re nîşan dide.
Xweser têne hesibandin, ku nehêle, seqetkirina di kontrola rûbelandî, craving, kêmkirina pirsgirêkên girîng ên bi ravek û têkiliyên navdewletî, û bersivên hestyar ên berbiçav. Wek nexweşiyên din ên kevn ên din, piranîya zextên diçin çiyayên têkelî û dermankirinê. Bêyî tedawî an jî tevlîbûna çalakiyê di nav çalakiyê de, lêxebûna pêşveçûn in û dikarin encama mirinê an jî dema pêşîn.
Dermana Dermana Amerîkayê ya Dermanê Dermanî jî dirêjek dirêj tê hilberandin. Ev li ser dermankirina berfirehtir li ser pirtûka nîqaş dike û dikare bibîne vir. Dîroka dawî ya di 2011 de hate guherandin.
Zehmetî encama pêvajoyek guhertinên di pergala xelata mêjî de ye. Pergala xelatê ya di mêjiyê me de pêş ket da ku ji me re bibe alîkar ku em bijîn bi me dide ku em li xelatan an kêfê bigerin, ji êşê dûr bixin, û hemî jî bi hewldan an lêçûnek enerjiyê ya herî hindik gengaz. Em ji nûbûnê hez dikin, nemaze heke em dikarin kêfê biceribînin an bi hewildanek kêmtir ji êşê dûr bikevin. Xwarin, av, girêdan û seks xelatên bingehîn in ku em ji bo zindîbûnê digerin ku em lê digerin. Dema ku ev hewcedarî kêm bûn, balkişandina li ser wan pêş ket, ji ber vê yekê dema ku em wan peyda dikin em kêfxweş dibin. Ev tevgerên zindîbûnê hemî ji hêla ve têne rêve kirin dopamine neurokîmyayî, ku di heman demê de rêyên neuralî yên ku ji me re dibe alîkar ku reftaran fêr bibin û dubare bikin jî xurt dike. Dema ku dopamine kêm e, em hest dikin ku em bihêlin ku em wan bigerin. Dema ku xwestina lêgerîna xelatê ji dopamînê tê, hesta kêfê an dilxweşiya ji wergirtina xelatê ji bandora neurokîmyayî ya opioîdên xwezayî di mêjî de tê.
Todayro di cîhana meya pir de, me bi guhertoyên 'supernormal' ên xelatên xwezayî yên wekî pêvajoyên, xwarinên nelirêtî yên bi kalorî û pornografiya înternetê hatine dorpêç kirin. Vana bi kedek kêmtir hezkirina mêjû ya nûbûn û xwesteka kêfê dixwazin. Her ku em bêtir dixwe, şanikên hestyariya me zêde dibin û em ji tehmûla an kêmbûna teşwîqê ji astên berê yên xerckirinê rûdinin. Vê yekê ji bo ku em razî bimînin, hetta bi demkî, hewcedariya meya zêdetir bi hêz dike. Daxwaz bi hewcedariyê diguheze. Bi gotinên din, em dest pê dikin ku hewceyê tevgerê ji ya ku em jê hez nakin bêtir bikin ku ew bê hiş, guherînên mêjî yên bi addiction ve girêdayî tevgera me digirin û em îradeya xwe ya azad winda dikin.
Xelatên din ên pir pêvajoyî, kêmtir 'xwezayî' yên wekî şekirê safî, alkol, nîkotîn, kokaîn, eroîn jî pergala xelatê bikar tînin. Ew riyên dopamine yên ku ji bo xelatên xwezayî hatine armanc girtin. Bi vexwarinê ve girêdayî, ev xelat dikare ji ya ku bi xelatên xwezayî re hatî jiyîn hestek xweştir a kêfxweşî an euphoriyê çêbike. Ev teşwîqa zêde dikare pergala xelata me ji hevsengiyê bavêje. Mejî dê bi her maddeyê an tevgerê ve girêdayî be ku dibe alîkar da ku meriv stresê derxîne. Mejiyên me çênebûne ku li hember vê barê ku her gav zêde dibe li ser pergala hestyar pêş bikevin.
Di çarçoveya lênêrînê de çar guherînên mêjûya sereke pêk tê.
Pêşî em ji kêfên asayî re dibin 'desensitized'. Em li dor kêfên rojane yên asayî yên ku berê me dilxweş dikin hîs dikin.
Maddeyê an tevgera addictive bi guhertina duyemîn a sereke, 'hestiyarîbûnê' re dixebite. Ev tê vê wateyê ku li şûna ku kêfa me ji gelek çavkaniyan re were, em li ser tişta xweya xwestekê an jî tiştê ku wê tîne bîra me zêde hûr dibin. Em bawer dikin ku em tenê bi saya wê dikarin razîbûn û kêfxweşiyê hîs bikin. Em tehemûlê çêdikin ango em bi astek bilindtir a teşwîqê ku nerehetiya vekişîna ji wê radike, têne bikar anîn.
Guhertina sêyemîn 'hypofrontality' e an xerabûn û xebitandina kemikên pêşîn e ku alîkariya reftarê dikin û rê didin me ku em ji yên din re rehmê hîs bikin. Lobên pêşîn hengav in ku tevgerên ku divê em wan kontrol bikin digirin. Ew beşek mejî ye ku em dikarin xwe têxin şûna kesên din ku nêrîna wan biceribînin. Ew alîkariya me dike ku bi yên din re hevkarî û girêdan bikin.
Guherîna çaremîn e ku pergala pergala tundûtûjiyê ya dermankirî ye. Ev me hûrgelên hûrgelan dûr dikeve û bi awayekî zehfî ye, rêberiya balkêş û bêdengiya mecbûrî. Ew dijberî hûrgelan û hêza derûnî ye.
Piştre addiction ji karanîna dubare û zêde tûj a madeyê (alkol, nîkotîn, eroîn, kokaîn, pîsî û hwd.) An tevgerek (qumar, pornografiya înternetê, lîstik, kirîn, xwarina xwarina bêserûber) ku dibe sedema guhertinên di avahî û xebata mêjî de encam dide. . Mêjiyê her kesî cûda ye, hin kes ji yên din bêtir hewceyê teşwîqê ne ku kêfê bibînin an tûj bibin. Fokus û dubarekirina domanek an tevgerek taybetî ya domdar nîşanî mêjî dike ku ev çalakî ji bo zindîbûnê girîng bûye, her çend ne wusa be jî. Mêjî xwe ji nû ve rêz dike ku wê madeyê an tevgerê bike pêşînek sereke û her tiştê din di jiyana bikarhêner de kêm bike. Ew nêrîna mirov teng dike û kalîteya jiyana wî kêm dike. Dema ku mejî di xelekek bersiva tevgera dubare de asê dibe ew dikare wekî teşeyek 'li ser hînbûnê' were dîtin. Em bixweber, bêyî hewildanek hişmendî, bersiva tiştek li dora xwe didin. Ji ber vê yekê ji me re lobên pêş ên saxlem ên hewce ne ku ji me re bibin alîkar ku bi zanebûn li ser biryarên xwe bifikirin û bi rengek bersiv bidin ku berjewendiyên meyên dirêj û ne tenê daxwazên demkurt pêşve bibin.
Di bûyera addictionê ya pornografiya înternetê de, tenê dîtina laptop, tablet an smartphone ji bikarhêner re îşaretan dide ku kêfa 'hema li quncikê ye'. Hêviya xelatê an rizgarbûna ji êşê tevgerê dimeşîne. Astengkirina li ser malperên ku kesek berê dît "tinazên xweya cinsî nefret dike an li hev nake" ji hêla nîv bikarhêneran ve hevpar e û ceribandî ye. Di hişmendiya klînîkî de addiction teqandî ne pêdivî ye ku bibe sedema guherînên mêjî ku bandorên giyanî û laşî yên bi pirsgirêk çêdikin wekî mijê mêjî, depresyon, îzolasyona civakî, zêdebûn, fikara civakî, zehmetiyên erektil, kêmtir bal kişandina kar û nebûna dilovanî ji bo yên din.
Bi merivî bi lezgîniyê re çalakiyek dopamine-hilberîna hilberînê dikare dibe ku bi guhertina kîjan mejna me girîng e an jî ji bo berxwedana wê tê fêm dike. Ev guherînên mêjî di guhertinên me û tevgerê de bandor dike. Nûçeyên xirab e ku ji bo pêşkêşkêşekek bi hêsan dikare bi hêsanî re bigirin ji bo maddeyên din an jî tevgerên din. Ev dibe dema ku mizgeft hewce dike ku nîşanên derveyî vekişîna vekişînê bimînin, ji hêla lêgerîna dilxweşiyê, an jî dopamine û opioîdên din, ji din re. Xortan ji bo tengahiyê herî bêtir in.
Nûçeyek baş e ku ji mêjîk plastîk e, em dikarin fêr bibin ku hûn behsa hestyarên zehmet ên ku bi dest bi nû ve dest pê bikin û rêbaza paşdestiya paşde bistînin. Ev yek rêyên mêjî yên kevn kêm dike û nû dikeve formên nû. Ew ne hêsan e ku lê lê bi piştevanîya, ew dikare bibe. Bi hezaran mêr û jinên ji ber tedawiyê vegotin û azadiya xwe û leasek nû ya jiyanê.
Wêneya Grzegorz Walczak û Brooke Cagle li ser Unsplash